Japan-gids

Kijkend naar de herkomst en vorm zijn kanji in te delen in drie "soorten": afbeeldingen, symbolen, en combinaties.

Pictogrammen

De vroegste karakters waren simpele weergaven van alledaagse objecten of gebeurtenissen. Ook in de meer abstracte vormen die tegenwoordig gebruikt worden zijn deze vaak nog goed als zodanig te herkennen. Bijvoorbeeld: 

川　kawa　= rivier (stromend water)

山　yama　= berg (één piek met twee lagere toppen)

木　ki　      = boom (stam met vertakkingen) 

田　ta　　  = [rijst]veld (onderverdeeld stuk land)

Ideogrammen

Voor abstracte concepten werden karakters bedacht die met slechts een paar streepjes een betekenis over konden brengen. Bijvoorbeeld:

一　二　三　ichi, ni, san 　    = 1, 2, 3

上　下　中   ue, shita, naka　= boven, onder, midden

Samenstellingen

Om het aantal beschikbare woord-tekens uit te breiden ging men vervolgens bestaande kanji combineren tot complexere vormen. In eerste instantie waren dat pictogrammen of ideogrammen met vergelijkbare betekenis, die tot één karakter samensmolten (logogrammen). Bijvoorbeeld: 

林　hayashi　 = bos (boom + boom)

森　mori 　  　= woud (boom + boom + boom)

明　akarui　    = helder (zon + maan)

峠　tōge 　  　= bergpas (berg + omhoog + omlaag)

In andere gevallen nam men de klank van een deel over als uitspraak voor het geheel (fonologogrammen). Bijvoorbeeld　理　RI　 ("reden, principe"), wat de uitspraak te danken heeft aan het onderdeel 里 RI. Veruit de grootste categorie kanji (zo'n 90%) bestaat uit karakters die meerdere onderdelen hebben, waarvan één de uitspraak aanduidt en anderen verwijzen naar de betekenis. 

Omdat (veruit de meeste) kanji overgenomen zijn uit China, maar gebruikt worden als Japanse woorden, hebben de meesten twee mogelijke uitspraken:

• 音読み　on'yomi 　　 Letterlijk "klank lezing"; dit is de verbasterde Chinese (Sino-Japanse) uitspraak.       (in rōmaji aangeduid met HOOFDLETTERS)
• 訓読み　kun'yomi　　Letterlijk "voorschrift lezing"; dit is de Japanse uitspraak.                                            (in rōmaji aangeduid met kleine letters)

Een enkele kanji kan meerdere on'yomi hebben, afhankelijk van in welke periode en vanuit welke regio het is overgenomen. Omdat de verschillende tonen - die in het Chinees tot een andere betekenis leiden - echter niet overgenomen werden, kent het Japans erg veel homofonen. Ook kan een kanji meerdere kun'yomi hebben, omdat de betekenis van dat karakter gebruikt wordt met een aantal nuances, bijvoorbeeld; transitief / intransitief, als werkwoord of als bijvoeglijk naamwoord. Van de 2,136  jōyō kanji hebben 1,240 zowel een on- als kun-lezing, 823 hebben alleen een on en 78 hebben alleen een kun. Die laatste groep bestaat uit karakters die in Japan zelf ontwikkeld zijn naar Chinees voorbeeld. Voor welke lezing je moet gebruiken gelden de volgende richtlijnen:

• Losse kanji = kun'yomi

• 訓令式 kunrei-shiki : Deze stijl volgt strikt de logica van de zgh. "Vijftig Klankentabel" (zie [hiragana]). Dat wil zeggen dat de beginmedeklinker van elke kolom consistent wordt toegepast, ongeacht de variatie van klanken. Een woord als ちち ("vader", uitspraak tsjie-tsjie) zou bijvoorbeeld geschreven worden als titi i.p.v. chichi en de berg ふじ fuji als huzi. Dit is overigens de schrijfwijze die aangeraden en gebruikt wordt door de Japanse overheid zelf.

• ヘボン式 hebon-shiki  : Dit is de schrijfwijze die de rest van de wereld gebruikt, omdat het een goede benadering is van Japanse klanken, waarvan de schrijfwijze lijkt op het Engels. Daardoor is het onthouden van extra spellingsregels niet nodig en zorgt het bij de meeste niet-Japanners minder snel voor versprekingen / een verkeerde uitspraak. Dit is dan ook de wijze die ik aanhoud op deze pagina en de rest van de site. 

• Ga eerst hiragana leren (daar kan immers alles mee geschreven worden), daarna katakana, dan kanji. Let op de streepvolgorde en -richting. 

• Begin met simpele kanji. Leer de meest voorkomende en eenvoudigste eerst, want die zul je daarnaast vaak tegenkomen als onderdeel in de complexere. Bijkomende tip: wees je bewust van de structuren en radicalen (wat geeft de betekenis aan en wat de klank), waar je bijvoorbeeld ezelsbruggetjes mee kunt maken. 

• Doe niet te veel in één keer. Elke dag een kwartiertje oefenen levert vaak betere -blijvende- resultaten op dan één 2-3 uur durende studiesessie (waar je direct erna driekwart van vergeet). 

• Pas intervaltraining toe. Dat wil zeggen: herhaal wat je weet met gepaste regelmaat (zie afbeelding). Leer iets de eerste keer tot je het uit je hoofd kent en toets een dag later of je het nog weet. Wat je onthouden heb toets je pas over 2-3 dagen weer en wat je vergeten was herhaal je opnieuw tot je het kent. Voeg vervolgens een paar nieuwe dingen toe en je kunt dit proces eindeloos blijven herhalen, waarbij je de tussenpozen steeds verder oprekt. 

• Leer kanji in combinatie met woorden waar die kanji in voorkomt (i.p.v. los). Alle verschillende klanken èn de betekenis onthouden door alleen naar een karakter te kijken is lastig, omdat er wel honderd kanji kunnen zijn met dezelfde on'yomi. Als je daarentegen onthoudt dat een bepaalde kanji de sei is uit het woord seiji 「政治」"politiek", dan kun je die in gedachten makkelijker onderscheiden van de sei van (bijv.) seigi「正義」"gerechtigheid".